olafberlin hat geschrieben: ↑Mittwoch 30. August 2017, 14:13
Aber mich interessiert tatsächlich auch die Frage der "Kanonizität", wie Fragesteller es hier nannte - wie und wann kam diese Regel in die liturgische Tradition?
Bin gespannt...
Die Drehrichtung steht im
Ritus servandus in celebratione Missae, der seit 1570 in jedem römischen Meßbuch enthalten ist.
zur Collecta (V,1):
Dicto Hymno Glória in excélsis, vel, si non sit dicendus, eo omisso, Celebrans osculatur Altare in medio, manibus hinc inde super eo, ut supra, extensis: tum illis ante pectus junctis, et demissis ad terram oculis, vertit se a sinistro latere ad dexterum versus populum, hoc est, per eam partem quæ respicit cornu Epistolæ eqs
zum Offertorium (VII,1):
Dicto Symbolo, vel, si non sit dicendum, post Evangelium Celebrans osculatur Altare in medio, et junctis manibus ante pectus ibidem a manu
sinistra ad dexteram (ut dictum est supra), vertit se ad populum, et extendens ac jungens manus dicit: Dóminus vobíscum, et junctis manibus revertitur per eandem viam ad medium Altaris eqs
zur Postkommunion (XI,1):
Deinde Celebrans, stans junctis manibus, legit Antiphonam quæ dicitur Communio; qua lecta, junctis itidem manibus ante pectus, vadit ad medium Altaris, et eo osculato, vertit se ad populum a manu sinistra ad dexteram, et dicit: Dóminus vobíscum, et per eandem viam redit ad librum, dicit Orationes post Communionem, eisdem modo, numero et ordine, ut supra dictæ sunt Collectæ. Quibus finitis, claudit librum, et jungens manus ante pectus, revertitur ad medium Altaris, ubi eo osculato, vertit se ad populum, et dicit, ut supra: Dóminus vobíscum, quo dicto, stans junctis manibus ante pectus versus populum, dicit, si dicendum est: Ite, Missa est, et per eandem viam revertitur ad Altare eqs
Zum Orate Fratres ist es anders, da dreht sich der Priester zwar zunächst auch nach rechts, dann aber vollführt er den Kreis (VII,7):
dicit secrete Orationem: Súscipe, sancta Trínitas, etc. Qua dicta, manibus hinc inde extensis et super Altare positis, osculatur illud in medio; tum, junctis manibus ante pectus, demissisque oculis ad terram, a sinistra manu ad dexteram vertit se ad populum, et versus eum extendens et jungens manus, dicit voce aliquantulum elata: Orate, fratres, et secrete prosequens: ut meum ac vestrum sacrifícium, etc. perficit circulum, revertens, junctis manibus ante pectus, a manu dextera ad medium Altaris eqs
Ebenso zum Segen (XII,1):
extensis manibus hinc inde super Altare positis, ipsum in medio osculatur: tum erigens se, adhuc stans versus illud, elevat ad coelum oculos et manus, quas extendit et jungit, caputque Cruci inclinans, dicit voce intellegibili: Benedícat vos omnípotens Deus, et junctis manibus, ac demissis ad terram oculis, vertens se ad populum a sinistro latere ad dexterum, extensa manu dextera, junctisque digitis, et manu sinistra infra
pectus posita, semel benedicit populo dicens: Pater, et Fílius, ✠ et Spíritus Sanctus. ℞. Amen; et circulum perficiens accedit ad cornu Evangelii eqs
Der
Ritus servandus wurde allerdings nicht 1570 erfunden, sondern stammt bereits aus früherer Zeit. Die heute gültige Redaktion dieses Textes wurde zuerst 1502 veröffentlicht im Ordo Missae Romanae Curiae, und wurde von Burckhard von Straßburg zusammengestellt, der von 1484 bis 1506 in Rom päpstlicher Zeremoniar war und sich auf mittelalterlichen vatikanischen liturgischen Handschriften stützte. Wir haben hier also einen stadtrömischen Usus, der dann 1570 auf die ganze Kirche ausgeweitet wurde.
Der Text ist ediert in
Tracts on the Mass von J.W. Legg (London 1904), darin vielleicht nähere historische Einzelheiten; ich habe das Buch hier nicht zur Hand, wenn ich Zeit finde, schaue ich heute abend einmal nach.